Als een van de eerste woningcorporaties van Nederland rolt Wold & Waard grootschalig de hybride warmtepomp uit in renovatiewoningen.
Hybride warmtepompen zijn vanaf 2026 wettelijk verplicht bij vervanging van de cv-ketel. Ook woningcorporaties zullen steeds vaker hybride installaties (moeten) gaan toepassen. Groningse corporatie Wold & Waard was er vroeg bij: zij ontwikkelde al eerder een verduurzamingsconcept waarbij er gebruik wordt gemaakt van een hybride warmtepomp. De eerste woningen met een hybride installatie werden opgeleverd in 2020.
Wold & Waard is een Groningse woningcorporatie, gevestigd in de gemeente Westerkwartier. De organisatie biedt huisvesting aan ruim 9.000 mensen en bezit ongeveer 5500 woningen verspreid over 34 dorpen.
Onderzoek naar prestaties van hybride warmtepomp
Naast alle EPV-projecten, monitort Watch-E bijna 300 hybride renovatiewoningen van Wold & Waard. Inmiddels zijn er honderden woningen gerenoveerd en verduurzaamd en is er voldoende tijd verstreken voor betrouwbare meetresultaten.
Resultaten en besparingen
Een gerenoveerde hybride woning bespaart gemiddeld per jaar:
- 2870 kg CO₂
- 2772 euro op de energierekening
- 1149 m³ gas
Vóór renovatie was het gemiddelde gasverbruik van een woning uit dit project 1401 m³. Na renovatie nam dit af met gemiddeld 82 procent: het gemiddelde verbruik is nog maar 252 m³ per jaar. Per woning is er een gemiddelde CO₂-besparing van 2870 kg gemeten.
Energierekening
Met de stijging van de gasprijzen is de urgentie van verduurzaming alleen maar groter geworden. We zien een verdubbeling van het besparingsbedrag in 2022, ten opzichte van 2021. In 2021 zou de jaarlijkse besparing op de energierekening 1331 euro zijn, in 2022 is dat maar liefst 2772 euro. Dat is een maandelijkse besparing van 231 euro, ruim boven de verwachting van 80 euro per maand.
Efficiëntie van de hybride warmtepomp
Bij de start van het project bestaat de verwachting dat de CO₂-uitstoot met 80 procent kan worden teruggebracht. Dat blijkt in de praktijk ook haalbaar: de warmtepomp verwarmt grotendeels de woning. De cv-ketel springt pas bij als de warmtepomp de warmtevraag niet meer alleen aankan, bijvoorbeeld tijdens hele koude dagen.
De hybride oplossing vermindert de gasvraag met ruim 80 procent. De efficiëntie van de warmtepomp is 4, met een warmteopwek van 5250 kWh per jaar ten opzichte van een verbruik van 1336 kWh. Vele malen hoger dan de efficiëntie van de cv-ketel van 0,7.
Rapportage op maat
De woningen zijn door Watch-E voorzien van meters rondom zowel de warmtepomp als de cv-ketel. Van beide installaties is precies bekend hoeveel warmte deze produceert en verbruikt, en wat de verhouding ten opzichte van elkaar is. Dat maakt inzichtelijk hoe de installaties samenwerken: wanneer komt welke installatie in actie?
Wold & Waard ontvangt de data in een rapportage op maat. Dit biedt inzicht in:
Het (hybride) installatieconcept:
- Verbruik en warmteopwek van de warmtepomp
- Verbruik en warmteopwek van de cv-ketel
- Warmtapwater door de cv-ketel
- Stookpatroon/cyclus van de hybrideopstelling
- De efficiëntie (COP) van de warmtepomp en van de cv-ketel
Het PV-systeem:
- Zonopwek
- In hoeverre de zonopwek het verbruik van de warmtepomp afdekt
De totale energiehuishouding:
- Toename van het elektriciteitsverbruik
- Teruglevering
- Reductie in gasverbruik
Aanvullende doorrekening:
- De kostenbesparing op de energierekening.
- CO₂-besparing (dankzij de genomen maatregelen)
Wold & Waard: Wonen met Energie
Wonen met Energie, het verduurzamingstraject van Wold & Waard, loopt sinds 2019. De corporatie streeft naar het terugbrengen van de CO₂-uitstoot, het verlagen van de woonlasten én het creëren van meer comfort en woonplezier voor bewoners.
De verduurzamingsmaatregelen van de gemonitorde renovatieprojecten bestaan uit:
- Installatie van hybride verwarmingsinstallatie met warmtepomp en behoud van huidige cv-ketel. Ook wordt er een WTW-installatie geplaatst.
- Isolatie van dak, spouw, vloer en berging.
- Vervangen van kozijnen door kunststof kozijnen en isolatieglas.
- Plaatsen van pv-panelen. De opwek dekt ten minste de energievraag van de verwarmingsinstallaties.
Installatie van de hybride warmtepomp vindt plaats in combinatie met geplande renovatiewerkzaamheden, waarbij de dakrenovatie leidend is. De woningen die nu aangepakt worden zijn gebouwd tussen 1960 en 1982. De woningcorporatie rekent erop dat met deze investeringen de levensduur van de woningen met minimaal 40 jaar wordt verlengd.
Gereed voor de toekomst
Fred Sekema, projectleider verduurzaming bij Wold & Waard, vertelt over de duurzaamheidsdoelen van Wold & Waard en de ervaringen die tot nu toe werden opgedaan in Wonen met Energie:
“Hybride is eigenlijk een tussenstap op onze weg naar CO₂-neutraal. Met dit concept maken we onze woningen gereed voor de toekomst, voor verwarming met lage temperatuur. We zetten nu eerst een hybride-installatie in de woning, wat niet alleen heel veel gas bespaart en de CO₂-uitstoot terug brengt, maar ook een enorme woonlastenbesparing oplevert. Wanneer de cv-ketel is afgeschreven, gaan we kijken naar alternatieve energiesystemen: all-electric, een warmtenet of een andere optie. Daar kun je dan veel makkelijker op aansluiten. De woning is geïsoleerd, de warmtepomp zit er al, alles is voorbereid.”
Monitoring en resultaten
“Om de woonlastengarantie te kunnen garanderen, en omdat we een van de eerste corporaties waren die een volledig hybride concept zo grootschalig inzette, wilden we inzicht hebben in de energieprestaties van de woningen. Daarom monitoren we de woningen. Hoe presteren de installaties? Wat is het rendement? Hebben we voldoende geïsoleerd? De fabrikanten doen beloftes, maar we werken met een samengesteld systeem van allerlei losse elementen. Vandaar dat we samen met Watch-E hebben gekeken naar wat we allemaal moesten monitoren.”
“We zijn heel tevreden over de resultaten. Uit de monitoring blijkt dat de CO₂-besparing circa 80 procent is. De COP is veel hoger dan wanneer je alleen op gas stookt. De woonlastenreductie is op dit moment helemaal extreem, door de gestegen energieprijzen.”
Alle foto's eigendom van woningcorporatie Wold & Waard.
“Hybride is eigenlijk een tussenstap op onze weg naar CO₂-neutraal.” – Fred Sekema, projectleider verduurzaming