Een Nederlands huishouden zit gemiddeld maar 20 minuten per jaar zonder stroom. Daarmee hebben we een van de meest betrouwbare elektriciteitsnetwerken van de wereld. De vraag is: voor hoe lang nog? Het Nederlandse elektriciteitsnet is vol. Netcongestie is een groot probleem en ook woningcorporaties en bewoners van sociale huurwoningen ondervinden hier steeds vaker hinder van. Monitoring helpt om lokaal het net te verlichten.
De verduurzaming van onze energievraag is noodzakelijk en onvermijdelijk, en de energietransitie in de gebouwde omgeving kan eigenlijk niet snel genoeg gaan. Maar groene stroom brengt nieuwe uitdagingen met zich mee, waaronder netcongestie. Ons elektriciteitsnet raakt overbelast, omdat er niet voldoende transportcapaciteit is. Het is een probleem wat inmiddels iedereen treft, ook woningcorporaties en hun huurders.
Invloed van woningen op netcongestie
De belasting wordt veroorzaakt door toegenomen vraag naar en aanbod van duurzame energie. Ook woningen spelen hierin een rol:
- Het aanbod duurzame energie stijgt door lokale opwek. Er wordt steeds meer stroom aan het net terug geleverd door zonnepanelen op de daken van woningen. De infrastructuur is daar – zeker bij grote woningprojecten – nog niet op berekend.
- Daarnaast is de vraag naar elektriciteit toegenomen, (onder andere) door woningen die voor de warmtevraag gebruik maken van een warmtepomp of andere elektrische installaties.
Probleem voor woningcorporaties en bewoners
Netcongestie raakt ook woningcorporaties en hun bewoners. Het kan de betaalbaarheid van de energierekening en het comfort van woningen schaden en vertraagt de oplevering van nieuwe projecten.
Problemen waar bewoners en corporaties tegenaan lopen zijn:
- Omvormers schakelen uit bij overspanning
Op zonnige momenten – wanneer zonnepanelen collectief veel opwekken – kan het elektriciteitsnet de teruglevering niet aan. Er ontstaat overspanning, waardoor de omvormer uitschakelt en de opwek en teruglevering stoppen. Zo maakt de pv-installatie de hoogste opbrengst niet waar. En worden energieprestaties mogelijk niet behaald. - Warmtepompen overbelasten het net
In de ochtend, avond en op koude winterdagen is het vaak spitsuur op het net. De massale energievraag – van bijvoorbeeld warmtepompen – veroorzaakt onderspanning, omdat de vraag hoger is dan het aanbod. Lokale transformatorkasten kunnen het niet meer aan en huizenblokken, straten of wijken komen zonder stroom te zitten. - Uitbreiding van het woningaanbod wordt vertraagd
Het net is nog niet aangelegd, of nog niet aangepast aan de belasting door gasloze woningen. Dit leidt tot uitstel van de oplevering van nieuwbouw- of renovatieprojecten.
Ons energienet is ingericht op transport van grijze stroom: dat is niet van de ene op de andere dag aangepast. Netbeheerders werken hard aan uitbreiding en onderhoud van het net, maar kampen met verschillende tekorten en uitdagingen.
Monitoring bij netcongestie
Het is dus noodzakelijk om te kijken naar alternatieve oplossingen die plaatselijk de druk op het net kunnen verlichten. Energieprestatiemonitoring helpt woningcorporaties efficiënter en slimmer om te gaan met de beschikbare capaciteit. Het biedt inzicht in welke mate duurzame energie-installaties het energienet belasten en ondersteunt met slim sturen.
Inzichtelijk maken van netbelasting
Objectieve meting laat zien wat de (piek)belasting van duurzame energie-installaties is, van zowel de energieafname van de warmtepompen als de teruglevering door de zonnepanelen. En daarmee wat de impact op het net is. Want op papier is wellicht berekend wat het maximale vermogen van de installaties zou mogen zijn, maar monitoring toont aan wat er in de praktijk gebeurt. Het geeft objectief en onafhankelijk – los van leveranciers of netbeheerders – inzicht in de feitelijke situatie.
Slim sturen
Functionaliteiten van energie-installaties zijn steeds meer (op afstand) te sturen, onder andere middels ondersteuning van energiemanagementsystemen. Deze slimme sturing zorgt ervoor dat installaties op het juiste moment in actie komen. Zoveel mogelijk van de pv-opwek wordt binnen de woning gehouden door te sturen op direct verbruik. Hogere zelfconsumptie en minder teruglevering ontlast niet alleen het net, maar is ook voordeliger wanneer de komende jaren de salderingsregeling wordt afgebouwd. Ook zal het mogelijk worden het verbruik te minderen wanneer er onderspanning op het net ontstaat.
Voorbeelden van slimme sturing:
- De warmtepomp verwarmt (alvast) het boilervat wanneer er veel opwek plaatsvindt.
- Het ventilatiesysteem start met koelen wanneer de temperatuur ’s nachts het laagst is.
- Wanneer in de toekomst variabele energietarieven op basis van aanbod mogelijk zijn, passen de installaties hun verbruik hierop aan. Middels communicatie over het tarief zullen ze aangaan dan wel uitschakelen, net wat op dat moment het voordeligste is.
Kortom, het systeem zal op basis van data, communicatie en voorspellingen bepaalde functies van installaties activeren of juist deactiveren.
Praktijkvoorbeeld: Opgewekt Wonen
Woningcorporatie Parteon voorziet woningen van het project Opgewekt Wonen van een groot aantal zonnepanelen en een hoge temperatuur warmtepomp. Binnen een blok woningen deed zich een probleem voor: op koude momenten of wanneer de elektriciteitsvraag om een andere reden erg hoog was, vielen de lokale transformatorkasten uit. Het blok kwam regelmatig zonder energie te zitten. De vraag rees: waren er teveel duurzaamheidsmaatregelen getroffen ten opzichte van de netcapaciteit? Hoeveel energie vragen de installaties, en is er wel voldoende ruimte op het net voor al deze warmtepompen en pv-panelen?
Voldoende capaciteit
Vanuit verschillende hoeken werden er voorstellen voor kostbare maatregelen gedaan om de piekbelasting te beperken. Maar omdat deze woningen al werden gemonitord, was er snel inzicht in de prestaties van de installaties. Onafhankelijke metingen lieten zien wat de feitelijke piekbelasting was, en waardoor deze werd veroorzaakt. De warmtepompen bleken inderdaad uitschieters te vertonen, maar op woningniveau niet van dusdanige impact dat daardoor het net overbelast zou raken.
Probleem snel gevonden
Wat uiteindelijk de sleutel tot de oplossing bleek, was dat bij elke woning in het blok op exact hetzelfde moment (in de ochtend) bepaalde programma’s van de warmtepomp aansloegen. Alle installaties waren identiek ingesteld, dus op wijkniveau vond er wél een enorme piekbelasting plaats. Dit inzicht zorgde ervoor dat het probleem relatief makkelijk en op korte termijn verholpen kon worden. Door de instellingen van alle warmtepompen aan te passen werd de energievraag gespreid. Dat zorgde direct voor een positief resultaat, sindsdien is de situatie stabiel.
Hoe gaat uw organisatie om met netcongestie?
Met monitoring houdt u vinger aan de pols van uw projecten. Wat is de daadwerkelijke belasting van het net? Hoe gaat het met de rendementen van de installaties, functioneert alles naar behoren?
Meer weten over wat Watch-E voor u kan betekenen? Neem contact met ons op.